Bettelheim_Bruno_ _Freud_i_dusza

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Fehlleistung dwa te elementy naszej postawy ulegaja w pewien sposób pomieszaniu:
aprobata i dezaprobata, uznanie i brak uznania. Fehlleistung to cos wiecej niz
pojecie abstrakcyjne; to slowo, które w czytelniku niemieckim wzbudza
bezposrednie, intuicyjne poczucie podziwu, ze procesy nieswiadome wykazuja sie
taka nieomylnoscia i pomyslowoscia w przeprowadzaniu swego, choc zarazem
czytelnik ten ani na moment nie traci z oczu tego, ze koncowy rezultat tych
procesów jest (w innym sensie) omylka. I tak, popelniajac omylke w mowie, czesto
mamy poczucie, ze wszystko jest w porzadku, choc jednoczesnie wiemy w tej czy
innej mierze, ze tak nie jest. Gdy na przyklad zapomnielismy o jakims spotkaniu,
wiemy, ze zapomnienie to bylo bledem, ale czujemy niejasno, ze chcielismy w ten
sposób czegos uniknac. Najlepszym moze odpowiednikiem Fehlleistung byloby faulty
achievement [bledne dokonanie]. W Standard Edition slowo to tlumaczone jest jako
parapraxis.
Slowo parapraxis pojawia sie w tym wydaniu po raz pierwszy we wstepie redaktora
do przekladu The Psychopathology of Everyday Life. Strachey pisze:
Pierwsza wzmianke o parapraxis znajdujemy u Freuda w liscie do Fliessa,
a do slowa parapraxis dodaje nastepujacy przypis:
Po niemiecku Fehlleistung, faulty function [bledna czynnosc]. Jest rzecza
osobliwa, ze jak sie zdaje, pojecie takie nie istnialo w psychologii przad
ukazaniem sie ksiazki Freuda i trzeba bylo wynalezc w jezyku angielskim nowe
slowo, aby je oddac.
Dlaczego ma to byc rzecz osobliwa? Chcac pizekazac swoja mysl, Freud czesto
musial tworzyc nowe pojecia. To po pierwsze. A po drugie, Fehlleistung to
rzeczywiscie slowo nowe, ale powstalo ono z polaczenia dwu powszechnie znanych
slów niemieckich. Wreszcie, slowo parapraxis nie jest slowem angielskim.
Dlaczego parapraxis? Dlaczego polaczenie slów greckich, które w czytelniku nie
budzi zadnego oddzwieku emocjonalnego oprócz irytacji, ze ma do czynienia ze
slowem calkowicie niezrozumialym? Nie sposób chyba powiedziec spontanicznie: To
byla parapraxis. Czlowiek wyksztalcony mówiacy po niemiecku, nawet jesli nie
jest zbyt dobrze obeznany z psychoanaliza, z latwoscia powie: To byla
Fehlleistung', natomiast nigdy jeszcze nie uslyszalem w tym kraju, aby
amerykanski psychoanalityk uzyl slowa parapraxis w normalnej, codziennej
rozmowie. Slyszalem je wylacznie w funkcji terminu technicznego, a i to bardzo
rzadko - i tylko wtedy, gdy dana osoba mówila o pacjencie, a nie o sobie samej.
Nigdy nie uzywa sie tego slowa przy zdawaniu sprawy z osobistego doswiadczenia;
zaklada ono zbyt wielka alienacje.
Nalezy gleboko ubolewac, ze tego rodzaju termin jak parapraxis staje na
przeszkodzie wlasciwemu odbiorowi ksiazki Freuda o tym, co nazwal on
psychopatologia zycia codziennego, bo wlasnie ta ksiazka jest z wielu wzgledów
jego najbardziej przystepna praca i najlepszym wprowadzeniem do psychoanalizy.
Freud sam byl tego zdania; pierwsze cztery rozdzialy Wstepu do psychoanalizy
poswiecil rozwazaniom nad Fehlleistungen. Jesli chce sie wiedziec, co to w ogóle
jest psychoanaliza, to zrozumienie, jak w psychoanalizie wyjasnia sie czynnosci
omylkowe, jest bardzo wazne, poniewaz czynnosci takie naleza do naszego zycia
codziennego i dlatego znamy je wszyscy z wlasnego doswiadczenia.
XIII.
Wprowadzenie w tlumaczeniach angielskich slowa parapraxis to bynajmniej nie
jedyny przyklad zamieniania starannie obmyslonego jezyka Freudowskiego na
profesjonalny zargon. To, co psychoanalitycy amerykanscy nazywaja cathexis, ma
stanowic odpowiednik niemieckiego czasownika besetzen i rzeczownika Besetzung.
Slowa te, w sensie, w jakim uzywal ich Freud, znacza po prostu to occupy [zajac,
objac w posiadanie] i occupation [zajmowanie; posiadanie]u). Freud nadal im
znaczenie specjalne, chcac wyrazic to, ze ku czemus - ku wyobrazeniu, osobie lub
rzeczy - kierujemy lub skierowalismy pewa ilosc naszej energii psychicznej,
która w ten sposób zostaje do owego czegos przytwierdzona, czy w która w ten
sposób owo cos wyposazylismy w naszych odczuciach. Wyrazenie takiego sensu
ulatwilo Freudowi to, ze w jezyku niemieckim slowa Besetzung uzywa sie tez
potocznie wówczas, gdy chodzi o okupacje wojskowa, a wiec o zajecie czy objecie
w posiadanie przez jakas potege czy przez znaczne sily.
Freud unikal jak mógl specjalnych, sztucznie tworzonych wyrazen nie tylko
dlatego, ze dbal o styl, lecz takze ze wzgledu na to, ze istota psychoanalizy to
poznawanie nieznanego, udostepnianie tego, co ukryte, powszechnemu rozumieniu.
Jesli uzywa sie obcych slów, sprawia to wrazenie, ze chodzi o cos [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Tematy