Konopnicka Maria Nowele, wiersze

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

kie, z Smiertelnym poSpiechem bij�ce w �arze skrzyde�ka �my na wpó� spalonej.
51
Nagle s�yszy, �e do niego mówi�. Ten sam pan mówi. co zawo�a� chadzicie. Rozumie go
doskonale. Pan zapytuje, czy ten ser i mas�o zjedli z chlebem?
Z chlebem?... Podnosi oczy, uSmiecha si�. pokazuje drobne z�by i kr�ci g�ow�. Ca�e
zal�knienie opuszcza go natychmiast, gdy us�ysza�, �e do niego tak mówi� jak we wsi. Ale
to, �e go o chleb pytaj�, wydaje mu si� po prostu zabawnym. Sk�d�eby oni chleb wzi�li, kie-
dy tam chleba nie by�o? Do puklidu baby nie chowaj� chleba. Jak chleb jest to go chowaj�
do bodni albo w inne babie k�a�e, a w puklidzie sk�dby?...
Chleba i nie piek� teraz nawet, we wsi �yta ma�o. A toby Pan Jezus da�, �eby na siew nie
brak�o...
Nie wypowiada tego wszystkiego. Gdzie, nie Smia�by i wstyd by mu by�o, ale mySli w so-
bie to wszystko i uSmiecha si� i precz kr�ci g�ow�. Pan obro�ca me nalega Zna on wida�
doskonale ten uSmiech Poleszuka przecz�cy; wie, �e s�owem ze�ga� ze��e, ale takim uSmie-
chem nigdy.
A kiedy�eS ty chleb ostatni jad�? pyta nagle, zwróciwszy si� do ch�opca.
Ustim podnosi g�ow� i zaczyna przypomina� sobie. Jest chudy i d�ugi; podniesiona g�owa
robi go d�u�szym jeszcze. Wyci�gni�ta szyja jest tak cienka, i� zdaje si�, biczem przetrz�-
sn�� by j� mo�na; zza rozpi�tego ko�nierza koszuli wida� g��bokie do�y obojczykowe, na
brodzie i dolnej szcz�ce skóra tak przysch�a, jak u starego cz�owieka. Liczy najpierw na dnie,
ale tych jest za wiele, nie idzie mu jakoS; zaczyna tedy liczy� na niedziele, ale i to mu me
idzie. Rozpoczyna raz jeszcze g�oSno i liczy na jarmarki. Tak, teraz dobrze! Teraz wie, kiedy
to by�o i teraz pami�ta... Dzieci�ca, �ywa wyobraxnia odtwarza przed nim ca�� t� chwil� z zu-
pe�n� dok�adnoSci�.
To by�o na dwa jarmarki przed tym, co byt ostatnim, to by�o na Py�ypa... Matka przeda�a
we�ny, a kupi�a chleba. Dwa bochny kupi�a i kukie�k� dla Zochfijki od s�siadów jeszcze...
Chleb pachnia�... W zapasce go nios�a, a on przy matce bieg�... Szli pr�dko, bo si� s�onko za
chwozdok chyla�o... Tyt �eliznyj pod rozSwietni� trojni�. Idziem, tak matka mówi: ,,S�awa
Bohu Tak Tyt odrzek�: ,,wo wik i pyta: A co niesiesz, Chwy�yna? A matka: chleba a to
kupi�a . A Tyt: Có� ty, wesele robisz, �e chleb kupujesz? Tak matka na to: Ju�ci� �e we-
sele! Jak je chleb, to je i wesele! RozSmia�a si�: ,,Hej, jarmark! Hej, Py�ypok! A Tyt: Czo-
mu ne s za�yty, ko�y prystupaje ? I zaraz zacz�� pokrzykiwa�: ,,A nu ma�yj ! A nu kra-
snyj! Bo tam pod rozSwietni� potajnik. Ko�o potajnika i na wo�y ci�ko. To my wtedy
ostatni chleb jedli!
Mówi� to powolnym, doS� cichym, jakby zm�czonym g�osem, Sam ten g�os Swiadczy�, �e
jarmark na Py�ypa dawno ju� by�, dawno...
Obro�ca nie przerywa� ch�opcu. Mo�na by nawet mniema�, �e gadania tego wiejskiego
poganiacza s�ucha� chciwie, tak si� pochyli� ku niemu, tak patrzy� w niego rozgorza�ym
okiem, z twarz� poblad�� i z dr��cymi usty.
Ch�opak umilk�, a on s�ucha� jeszcze.
RozeSmia� si� polem z cicha, gorzko, i ku sto�owi zwróci�.
Mimo pozornego spokoju zna� by�o. �e p�onie jak roratna Swieca. G�owa jego zapomniaw-
szy zwyk�ych swoich ruchów, podnosi�a si� coraz wy�ej, coraz Smielej: oczy ju� nie z do�u
w bok, ale z góry bi�y jak sieka�cem w hafty, pierScienie i wst�gi.
Panowie pospuszczali oczy: niech�tnie przyjmowano ca�y ten epizod sprawy. To rozpyty-
wanie ch�opaka, ta kupka wywo�anych nie wiadomo po co z w�aSciwego miejsca oberwa�-
52
ców, wszystko to podoba� si� nie mog�o. Uwa�ano to za romanse dobre w ksi��ce, ale nie
w s�dowej sali.
Nie dlatego, �eby to by�y samolubne, zimne dusze, owszem, ten i ów odwróci� oczy nie
mog�c patrze� na zn�dznia�e postacie ch�opi�t, ten i ów czu� wielk� przykroS� na widok tej
bezbronnoSci i tego sieroctwa, ale ka�da rzecz na swoim miejscu w�aSciwa.
Najbardziej zdumiony by� woxny. Ten po prostu oczom w�asnym nie wierzy� i tak kr�ci�
g�ow�, �e ledwo trafia� z tabak� do nosa. Od kiedy jest przy s�dzie, nie by�o tu jeszcze takiej
komedyi. A to poczekawszy tyjatr tutaj zrobi�!
Tyle co do chleba, a raczej co do braku chleba! ko�czy� w tej chwili rzecz swoj� obro�-
ca. Ale pan prokurator dostarczy� mi w Swiat�ym przemówieniu swoim jednego jeszcze
punktu, na którym sprawa moich klientów te� si� sama broni Pozwol� sobie punkt ten pod-
j�� i powtórzy� tu trafne s�owa dostojnego mówcy:
Oto jest narz�dzie wyst�pku! rzek� on wskazuj�c drobny przedmiot, le��cy w tej chwili
przed obliczem Wysokiego S�du. Jest to jedno z najtrafniejszych, jedno z najbystrzejszych
i najbardziej decyduj�cych orzecze�, jakie wysz�y kiedykolwiek z ust dostojnego oskar�ycie-
la w tym przybytku sprawiedliwoSci i prawdy. Nic te� lepszego i po�yteczniejszego dla spra-
wy klientów moich uczyni� nie mog�, tylko to orzeczenie podj�� i powtórzy�: Panowie!
Oto jest narz�dzie wyst�pku!
Wyci�gn�� r�k� ku sto�owi szerokim, wspania�ym gestem i patyk wskaza�.
Obecni poruszyli si�, sami nie wiedz�c czego, zdawa� si� mog�o, �e ta wyci�gni�ta r�ka
dotkn�a ich piersi.
Ale pan prokurator patrzy� na pana obro�c� niepewnym, osowia�ym wzrokiem.
Co�e on, duszeczka! Kpi czy o drog� pyta? Ta� jemu, adwokatu, zbija� prokuratorsk�
rzecz! Ta� on od tego w�aSnie! A ten, patrzaj�e, duszeczka ty moja, sam tak gada, jakby pro- [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Tematy